Μετά από μια περίοδο άκρατου καταναλωτισμού της κοινωνίας, φαίνεται ότι επανέρχονται σιγά σιγά βασικές θεωρήσεις ορθής χρήσης των αντικειμένων αλλά των πόρων της φύσης. Μετά τις αρχές της ανακύκλωσης, η οποία φαίνεται πλέον ότι σε κάποιο βαθμό (αλλά όχι ακόμα ικανοποιητικό) γίνεται κτήμα μας, οι κανόνες της κυκλικής οικονομίας αρχίζουν να θέτουν ένα πλέγμα επανάχρησης των πόρων πριν την οριστική τους απόρριψη. Αυτό το πλέγμα μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο στην αγροτική παραγωγή όπου το υποπροϊόν του ενός κλάδου μπορεί να αποτελεί την πρώτη ύλη ενός άλλου. Στο πλαίσιο αυτό κινείται και το πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για την αξιοποίηση της οινολάσπης με πόρους της πολιτικής συνοχής της Ε.Ε. ώστε να χρησιμοποιηθεί ως λίπασμα σε άλλες καλλιέργειες.
Τι είναι η οινολάσπη
Σε μια αμπελουργική ζώνη, όπως π.χ. η ευρύτερη περιοχή της Ζίτσας αλλά και της Ηπείρου γενικότερα, τα οργανικά καλλιεργητικά υπολείμματα που προκύπτουν από τα κλαδέματα και κυρίως η οινολάσπη ως υποπροϊόν οινοποίησης, καταλαμβάνουν μεγάλο ποσοστό, το οποίο όχι μόνο δεν αξιοποιείται, αλλά η οινολάσπη που απορρίπτεται στο περιβάλλον έχει τοξικές ιδιότητες. Συγκεκριμένα, οινολάσπη είναι το ίζημα που μένει μετά το τέλος της ζύμωσης ή στις υπόλοιπες διεργασίες, στην δεξαμενή ή στο βαρέλι. Οι οινολόγοι διαχωρίζουν τις οινολάσπες σε ‘βαριές και ‘φίνες’ ή ‘λεπτές’. Το σύνολο των οινολασπών μπορεί να περιέχει νεκρές ζύμες, υπολείμματα σταφυλιών, κουκούτσια και τρυγικά άλατα. Όλα τα στερεά υπολείμματα, καθιζάνουν λόγω του βάρους τους, αμέσως μετά το τέλος της ζύμωσης και αποτελούν τις ‘βαριές’ οινολάσπες.
Το έργο
Με το μακροσκελή τίτλο «Aνάπτυξη βιοδυναμικής στη διαχείριση υπολειμμάτων αμπελώνων και οινολάσπης για την παραγωγή βιοενεργού οργανικού λιπάσματος, το οποίο θα εφαρμοσθεί σε συνδυασμό με μυκοριζικό μύκητα για τη βελτίωση της βιολογικής καλλιέργειας αμπέλου», το έργο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων εξασφάλισε χρηματόδοτηση ύψους 647.700 € από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) με την ένταξη του, την 20.11.2020, στο πρόγραμμα της πολιτικής συνοχής της Ε.Ε. ΕΣΠΑ 2014 – 2020. Αντικείμενο του έργου είναι η παρασκευή ενός νέου βιοενεργού οργανικού λιπάσματος, το οποίο προκύπτει από μια ολοκληρωμένη διαχείριση υπολειμμάτων οινοποιείων και υποπροϊόντων αμπελώνων, και η εφαρμογή του σε συνδυασμό με μυκοριζικούς μύκητες και ορθολογικής διαχείρισης άρδευσης για τη βελτίωση των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών των φυτών.
Το λίπασμα αυτό θα αναπτυχθεί σε ημιπιλοτική κλίμακα με μεθοδολογία κομποστοποίησης οινολάσπης, η οποία προηγουμένως θα έχει αποφαινολοποιηθεί μέσω ενζυμικής τροποποίησης, μαζί με τα υπόλοιπα υπολείμματα αμπελώνων και στη συνέχεια θα διερευνηθεί η επίδραση του παραγόμενου προϊόντος ως βιοενεργό λίπασμα στην ανάπτυξη φυτών αμπέλου γηνενούς ποικιλίας Ηπείρου, με προοπτική την επέκταση χρήσης της καινοτόμου αυτής πρακτικής και σε άλλες καλλιέργειες. Βασικός σκοπός του έργου είναι η δημιουργία μιας καινοτόμου εναλλακτικής μεθοδολογίας βιώσιμης βιολογικής καλλιέργειας αμπέλου με βάση τις οινολάσπες. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η παραγωγή νέου βιοενεργού λιπάσματος, η ανάπτυξη μεθοδολογίας βιώσιμης καλλιέργειας αμπέλου η οποία θα είναι φιλική προς το περιβάλλον, υψηλής αποδοτικότητας, χαμηλού οικονομικού και ενεργειακού κόστους και πρακτική στην εφαρμογή της.
Στους στόχους του έργου περιλαμβάνεται και: α) η αξιοποίηση σημαντικού μέρους των αποβλήτων από αμπελουργικές καλλιέργειες όπως π.χ. είναι τα υπολείμματα κλαδεμάτων καλλιεργειών και από οινοποιητικές μονάδες καθώς και ορθολογική διαχείριση νερού άρδευσης μειώνοντας έτσι το ενεργειακό αποτύπωμα αμπελουργικών και οινοποιητικών μονάδων β) η ενίσχυση μικρομεσαίων αγροδιατροφικών μονάδων Ηπείρου μέσω της βελτίωσης της ποιότητας και ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους γ) η προστασία της βιοποικιλότητας Ηπείρου και δ) η δημιουργία θέσεων εργασίας για εξειδικευμένους ερευνητές και εκπαίδευση νέων επιστημόνων σε μεταπτυχιακό επίπεδο σε τεχνολογία αιχμής.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύεται στο πλαίσιο του έργου «Η Συνοχή δίπλα μας» με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα άρθρα των δημοσιογράφων στο πλαίσιο του έργου «Η Πολιτική Συνοχής δίπλα μας» είναι ανεξάρτητα από τις απόψεις της ΕΕ και το περιεχόμενο δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
