Αν και πέρασαν 77 χρόνια από τη λήξη της ελληνοϊταλικής σύγκρουσης τα οστά της συντριπτικής πλειοψηφίας των ηρώων μας, που έπεσαν πολεμώντας τον εισβολέα πέρα των σημερινών ελληνοαλβανικών συνόρων, εξακολουθούν να είναι διάσπαρτα και εγκαταλειμμένα, σε πλαγιές, βουνά και δάση στην Κορυτσά, στο Πόγραδετς, στο Αργυρόκαστρο, μέχρι τη Χειμάρρα
Στα… αζήτητα εξακολουθούν να παραμένουν τα οστά χιλιάδων Ελλήνων, που έχασαν τη ζωή τους κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-1941 στο αλβανικό έδαφος. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία οι Έλληνες πεσόντες αξιωματικοί και στρατιώτες ανέρχονται στους 13.936 από τους οποίους οι 7.976, έπεσαν στην Βόρειο Ήπειρο και ελάχιστοι είναι σήμερα ενταφιασμένοι στα οργανωμένα Ελληνικά Στρατιωτικά Κοιμητήρια που υπάρχουν στους Βουλιαράτες και την Κλεισσούρα.
Αν και πέρασαν 74 χρόνια από τη λήξη της ελληνοϊταλικής σύγκρουσης τα οστά της συντριπτικής πλειοψηφίας των ηρώων μας, που έπεσαν πολεμώντας τον εισβολέα πέρα των σημερινών ελληνοαλβανικών συνόρων, εξακολουθούν να είναι διάσπαρτα και εγκαταλειμμένα, σε πλαγιές, βουνά και δάση στην Κορυτσά, στο Πόγραδετς, στο Αργυρόκαστρο, μέχρι τη Χειμάρρα.
Ο πρώην υπουργός κ.Γιώργος Σούρλας, στο βιβλίο του «Το εθνικό χρέος προς τους άταφους ήρωες του 1940» -που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Λιβάνη- αναφέρεται σε περιοχές στο αλβανικό έδαφος, που είναι θαμμένοι Έλληνες ξεχασμένοι ήρωες. Μεταξύ αυτών, η θέση Ντραγκότι Κλεισούρας όπου μόνο ένας σταυρός μαρτυρά την ύπαρξη ομαδικού τάφου 600 Ελλήνων στρατιωτών. Εκεί τους εναπόθεσαν οι Ιταλοί, όταν μετά τον πόλεμο συγκέντρωσαν τα οστά των δικών τους πεσόντων –που έφεραν μεταλλικές ταυτότητες- και τα μετέφεραν στην πατρίδα τους. Ο ομαδικός τάφος βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου., όπου σήμερα εκτείνεται το Ελληνικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο Κλεισούρας.
Εγκαταλελειμμένο νεκροταφείο με Έλληνες πεσόντες υπάρχει και στις πλαγιές του όρους Μπουρέτο, πλησίον της ελληνοαλβανικής μεθορίου κοντά στην πυραμίδα 24 και ανάμεσα στα χωριά Ροντάτες και Άνω Επισκοπή. Πρόκειται για έκταση ενός στρέμματος,
περιφραγμένο με πέτρινο τοίχο, όπου είναι θαμμένοι 40 Έλληνες που έπεσαν στις μάχες που έλαβαν μέρος στην περιοχή αρχές Δεκεμβρίου του 1940. Το νεκροταφείο. Τα στοιχεία των νεκρών που είναι θαμμένοι στο νεκροταφείο είναι γνωστά, ωστόσο χρειάζεται ταυτοποίηση (μέθοδο DNA) αφού επί κομμουνιστικού καθεστώτος καταστράφηκαν οι σταυροί πάνω στους οποίους αναγραφόντουσαν τα ονόματα.
Επίσης στις πλαγιές της Τρεμπεσίνας και στη θέση Σέβρανι – Φράταρι που δόθηκαν σκληρές μάχες τα Χριστούγεννα του 1940, άγνωστη παραμένει η θέση που έχουν ταφεί οι 336 Έλληνες πεσόντες.
Δυστυχώς η Αλβανία αρνείται να συνεργαστεί με την Ελλάδα, για τη διευθέτηση ενός θέματος που πάνω απ’ όλα είναι ανθρωπιστικό. Τη συγκέντρωση των οστών και την ταφή τους με τιμές που αρμόζει σε νεκρούς που έπεσαν για τα ιδανικά της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας.
Παρά την μονογραφή ελληνοαλβανικής συμφωνίας για τη δημιουργία δύο στρατιωτικών κοιμητηρίων στην Βόρεια Ήπειρο (2008), το αλβανικό κράτος εξακολουθεί να μηχανεύεται εμπόδια στη διευθέτηση αυτού του ιδιαίτερης ανθρωπιστικής και συναισθηματικής σημασίας θέματος για όλο τον ελληνικό λαό.
Η Μικτή Επιτροπή που συστάθηκε το 2010, μετά τη κύρωση της Συμφωνίας από την αλβανική βουλή, συνεδρίασε μονάχα μία φορά το 2012 και από τότε, με διάφορες προφάσεις από την αλβανική πλευρά, το θέμα έχει κολλήσει.
Να σημειωθεί πως από τις αρχές του 2013, η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού έχει συγκροτήσει ομάδα Εργασίας, για την έρευνα και επιστημονική επεξεργασία του στρατιωτικού αρχείου, με στόχο να εντοπιστούν σημεία ταφής Ελλήνων στρατιωτών του ελληνοϊταλικού πολέμου, στο σημερινό αλβανικό έδαφος. Σύμφωνα με τον κ.Σούρλα. από όλες τις πηγές που έχουν ερευνηθεί, εντοπίστηκαν 3.369 τάφοι, από τους οποίους οι 910 είναι γνωστών στοιχείων. Γνωρίζουμε δηλαδή τα ονόματα των νεκρών.
Αν και αρχικό αίτημα της ελληνικής πλευράς ήταν η δημιουργία τεσσάρων νέων στρατιωτικών νεκροταφείων στην Κορυτσά, την Κλεισούρα, την Πρεμετή και τη Χειμάρρα, όπου υπάρχουν διάσπαρτα οστά Ελλήνων στρατιωτών, Αθήνα και Τίρανα κατέληξαν το 2008 σε δύο νεκροταφεία … στο εξής ένα ουσιαστικά, αυτό της Κλεισούρας, αφού στο χωριό Βουλιαράτες του Αργυροκάστρου από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 υπάρχει οργανωμένο στρατιωτικό νεκροταφείο που αποτελεί και επίσημο χώρο εορτασμού της εθνικής επετείου για την ελληνική μειονότητα της Αλβανίας.
Η διαδικασία εκταφών και συγκέντρωσης των οστών, με στόχο να ταφούν σε οργανωμένα νεκροταφεία προκειμένου να τους αποδίδονται οι ανάλογες τιμές, σταμάτησε πρόωρα λόγω των αντιδράσεων από Αλβανούς εθνικιστές, που είδαν πίσω από τη δημιουργία ελληνικών στρατιωτικών νεκροταφείων στην περιοχή, το πρώτο βήμα για την … αυτονόμηση της Βορείου Ηπείρου από την Αλβανία.
