Ο ήρωας της Πίνδου που πέτυχε την πρώτη νίκη κατά του Άξονα

0
247

Ίσως όλοι έχουμε ακούσει ότι οι Έλληνες κατάφεραν στα βουνά της Πίνδου την πρώτη νίκη των Συμμαχικών Δυνάμεων κατά των δυνάμεων του Άξονα. Που όμως ήρθε η πρώτη νίκη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και ποιος ήταν ο “υπεύθυνος” για αυτήν;

Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου την 28η Οκτωβρίου 1940 ο Σωκράτης Δημάρατος ήταν διοικητής της ανεξάρτητης ταξιαρχίας ιππικού με τον βαθμό του συνταγματάρχου. Επειδή ήταν ανεξάρτητη και δεν υπαγόταν στην μεραρχία ιππικού, ονομαζόταν και «Ταξιαρχία Δημάρατου». Μετά τη διάσπαση του κεντρικού μετώπου από την επίλεκτη ιταλική μεραρχία αλπινιστών «Τζούλια» (ειδικές δυνάμεις) στην Πίνδο, οι Ιταλοί δημιούργησαν έναν επικίνδυνο θύλακα σε βάθος 30 χιλιομέτρων επί του ελληνικού εδάφους και τα πρώτα τμήματά καταλαμβάνουν την Σαμαρίνα, το Δίστρατο και βαδίζουν προς την Βωβούσα με αντικειμενικό σκοπό το Μέτσοβο, ώστε να αποκόψουν τα ελληνικά στρατεύματα στη μέση, απομονώνοντας την Ήπειρο από την Δυτική Μακεδονία. Με αυτόν τον τρόπο θα άνοιγε ο δρόμος για την Αθήνα μέσω του θεσσαλικού κάμπου (Καλαμπάκα), όπως προέβλεπε το κύριο σχέδιο δράσης των Ιταλών.

Την κρίσιμη αυτή στιγμή το Γενικό Στρατηγείο διατάσσει το Β´ Σώμα Στρατού να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο αυτόν και εν συνεχεία το Β’ Σώμα Στρατού στις 31 Οκτωβρίου 1940 δίνει διαταγή στην ανεξάρτητη ταξιαρχία ιππικού με διοικητή τον Δημάρατο, να μετακινηθεί στο Δουτσικό και στα υψώματα πέριξ της Αννίτσας Γρεβενών. Αποτρέποντας αποτελεσματικά την εξέλιξη αυτή, η ανεξάρτητη ταξιαρχία ιππικού την 1η Νοεμβρίου 1940 τους προλαμβάνει στα υψώματα πέριξ της Αννίτσας Γρεβενών (Σκούρτζα, Γομάρα, Βασιλίτσα), αποκόπτει την φάλαγγα των Ιταλών, τους καταδιώκει, καταλαμβάνει την Σαμαρίνα και μπαίνει πρώτη στο Δίστρατο. Η κατάληψη του Δίστρατου ήταν μεγάλης στρατιωτικής σημασίας, διότι εκεί ήταν εγκατεστημένο το χειρουργείο των Ιταλών. Εκεί συλλαμβάνονται 200 Ιταλοί αιχμάλωτοι. 

Αυτή είναι η πρώτη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων εναντίον του μέχρι τότε αήττητου άξονα. Η νίκη αυτή επετεύχθη κυρίως με τη συμβολή της ταξιαρχίας Δημάρατου, σύμφωνα με τις περιγραφές ανώτατων στρατιωτικών, συγγραφέων και ιστορικών, και του ιδίου του Μεταξά σε συγχαρητήριο τηλεγράφημα προς το Β´ Σώμα Στρατού στο οποίο, όπως προαναφέρθηκε, είχε υπαχθεί η ανεξάρτητη ταξιαρχία ιππικού.

Η Κατερίνα Δημάρατου, εγγονή του ήρωα και δημοτική σύμβουλος του δήμου Κόνιτσας, έγραψε στο pressgreece.gr και στα πλαίσια του αφιερώματος του για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, λίγα λόγια για τον παππού της, Σωκράτη Δημάρατο, τον ήρωα της Πίνδου:

“Ο Σωκράτης Δημάρατος γεννήθηκε στη Βούρμπιανη τον Ιανουάριο του 1889, σε μία χρονική περίοδο που από την άποψη της προόδου, της εξέλιξης και του πολιτισμού έχει χαρακτηριστεί η “ χρυσή εποχή της”. Ήταν το τρίτο παιδί από τα τέσσερα αγόρια του Λουκά Δημάρατου, ιατρού και σημαίνοντος στελέχους του Ελληνικού Στρατού.

Προτομή στην Βούρπιανη

Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στη γενέτειρά του, στη Ζωσιμαία σχολή Ιωαννίνων και στο Μπάγκειο Γυμνάσιο Κορυτσάς, από τον Ιανουάριο του 1910 μέχρι τις 25/03/1914 φοίτησε σε διάφορες στρατιωτικές σχολές, από τις οποίες αποφοίτησε με άριστα ως ανθυπίλαρχος ιππικού. Η περίοδος αυτή είναι η εποχή της μεγάλης εθνικής εξόρμησης. Ο Ελληνισμός, αλώβητος ακόμη από τον εθνικό διχασμό, έχει απελευθερώσει με τους δύο νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους τους υπόδουλους αδελφούς μας στη Μακεδονία την Ήπειρο και τα νησιά του Αιγαίου και επικρατεί ενθουσιασμός και εθνική ανάταση.

Από το 1912 μέχρι την καταστροφή του ’22 ο Σωκράτης Δημάρατος παίρνει μέρος στις επιχειρήσεις των Βαλκανικών πολέμων, του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Μικρασιατικής εκστρατείας. Στη συνέχεια, στη διάρκεια της πρώτης Ελληνικής δημοκρατίας, υπηρετεί σε διάφορες μονάδες και μετά την παλινόρθωση της Δυναστείας, το 1935, ο Δημάρατος τοποθετείται από το 1937-1938 ως υπασπιστής του Βασιλέως Γεωργίου Β’.

Η κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940, τον βρίσκει στο βαθμό του Συνταγματάρχη διοικητή της υπαγόμενης στο Β’ ΣΣ, αλλά ανεξάρτητης ως προς την επιχειρησιακή δράση , Ταξιαρχίας Ιππικού. Η συμβολή της στην αναχαίτιση της μεραρχίας των αλπινιστών JULIA τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, στην Μάχη της Πίνδου, υπήρξε καθοριστική και κομβική στην μεταβολή του ελληνοϊταλικού πολέμου από αμυντικό σε επιθετικό-απελευθερωτικό. Εκεί, ο Σωκράτης Δημάρατος, ανέδειξε όχι μόνο τις ηγετικές του ικανότητες, σχεδιάζοντας και εκτελώντας τα σχέδια των επιχειρήσεων, αλλά και το επικοινωνιακό του χάρισμα και την αγάπη και τη φροντίδα προς τους υφισταμένους του.

Την προσωπικότητα του Σωκράτη Δημάρατου, έχουν σκιαγραφήσει με γλαφυρότητα μεγάλοι λογοτέχνες μας που υπηρέτησαν στο μέτωπο, μεταξύ τους ο Άγγελος Τερζάκης και Γιάννης Μπεράτης. Το Δεκέμβριο του 1940 ο Σωκράτης Δημάρατος, ως αναγνώριση για τις υπηρεσίες του, προάγεται όχι βαθμολογικά αλλά επιχειρησιακά σε μέραρχο και αναλαμβάνει τη Διοίκηση της 11ης Μεραρχίας πεζικού με την οποία συγχωνεύτηκε η ανεξάρτητη ταξιαρχία ιππικού.

Με την εκδήλωση της Γερμανικής επίθεσης τον Απρίλιο του 1941, ο Δημάρατος διαχωρίζει τη θέση του από το Επιτελείο, επιθυμώντας όχι συνθηκολόγηση, αλλά συνέχιση του αγώνα μέχρις εσχάτων, όπως βεβαιώνει και ο στρατηγός Θρασύβουλος Τσακαλώτος, επιτελάρχης τότε του Β’ ΣΣ.

Μετά την συνθηκολόγηση και την οργάνωση της Αντίστασης, τον Ιούλιο του 1943, ο Σωκράτης Δημάρατος εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ , ως διοικητής της 9ης μεραρχίας με έδρα τον Πεντάλοφο Κοζάνης. Σύντομα όμως, τον Οκτώβριο του ιδίου έτους, όταν άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα εμφυλιακά πολεμικά ψήγματα, αποχώρησε λέγοντας ότι δε θέλει να βάψει τα χέρια του με Ελληνικό αίμα.

Επιγραφή στο σπίτι του στην Βούρπιανη

Ο Σωκράτης Δημάρατος αποστρατεύτηκε το 1946. Δεν αποσύρθηκε όμως από το προσκήνιο, αποφασίζοντας να ασχοληθεί με την ενεργό πολιτική. Έτσι στις εκλογές του 1952 εξελέγη βουλευτής Ιωαννίνων με τον Ελληνικό Συναγερμό του Αλέξανδρου Παπάγου, ενώ από το 1952-1954 διετέλεσε υφυπουργός στρατιωτικών.

Ο Σωκράτης Δημάρατος απεβίωσε στην Αθήνα στις 29 Οκτωβρίου του 1966.”

Πηγή